Szyk zdania w niemieckim

Szyk zdania w niemieckim – ułóż słowa w odpowiedniej kolejności!

Aby nasze wypowiedzi miały sens, muszą być odpowiednio skonstruowane. W końcu kto z nas lubi zbyt długo zastanawiać się nad tym, co druga osoba miała na myśli? Właśnie dlatego dziś przybliżymy Ci zagadnienie, dzięki któremu dowiesz się, jakie elementy powinny się znaleźć w zdaniu, aby było ono poprawne. Następnie zdradzimy Ci, gdzie konkretnie możesz umieszczać poszczególne słowa i wyrażenia oraz w jakiej kolejności po nie sięgać. Będziemy korzystać z przykładów z życia codziennego i ciekawych porównań, więc gramatyka niemiecka po raz kolejny stanie się prosta i przyjemna. Szyk zdania w niemieckim to podstawa, więc nie traćmy czasu i zabierajmy się do roboty!

Co oznaczają pojęcia budowa zdania i szyk zdania?

Zasady budowy zdań określają, w jaki sposób można utworzyć zdanie z poszczególnych wyrazów i zwrotów. Zdania w języku niemieckim budujesz z trzech głównych elementów. Są to: podmiot, predykat (orzeczenie) i przedmiot. Z kolei zasady szyku zdania wskazują nam, gdzie w zdaniu można umieścić określone słowo lub wyrażenie.

Jak wygląda zdanie?

Jedno zdanie może składać się z kilku słów lub typów słów. Poszczególne elementy zdania mogą znajdować się w różnych pozycjach. W języku niemieckim poprawne zdanie zawsze składa się z co najmniej jednego podmiotu i jednego orzeczenia, czyli czasownika.

Z czego składa się zdanie?

Podmiot (Subjekt) → król zdania

Orzeczenie, czasownik (Prädikat, Verb) → czynność, którą król wykonuje wobec sługi

Przedmiot (Objekt) → sługa

Przeanalizujmy wspólnie krótkie zdanie:

Ich mache Sport. – Uprawiam sport.

Ich → król

mache → czynność, którą wykonuje król wykonuje wobec sługi

Sport → sługa

Co to jest podmiot?

Podmiotem jest zawsze ta część zdania, która coś robi. Jest to mianownik. On jest królem w zdaniu.

Ich mache Sport. Ja uprawiam sport.

Podmiot (Subjekt) → ich (ja)

Mein Kollege spielt Fußball. Mój kolega gra w piłkę nożną.

Podmiot (Subjekt) → mein Kollege (mój kolega)

Aby łatwo ustalić podmiot, możesz zadać pytanie „Kto? Wer?” lub „Co? Was?”.

Ich mache Sport. Ja uprawiam sport.

Pytanie: Wer macht? Ich. (Kto uprawia? Ja.)

Ich = Podmiot (Subjekt)

Mein Kollege spielt Fußball. Mój kolega gra w piłkę nożną.

Pytanie: Wer spielt? Mein Kollege. (Kto gra? Mój kolega.)

Mein Kollege = Podmiot (Subjekt)

Co to jest orzeczenie?

Orzeczeniem jest odpowiedni czasownik w zdaniu. Orzeczenie zawsze potrzebuje odpowiadającego mu rzeczownika. W zdaniach prostych czasownik jest zawsze na 2. pozycji.

Ich mache Sport. – Ja uprawiam sport.

Orzeczenie, czasownik (Prädikat) → mache – uprawiam

Czy w zdaniu występują jakieś inne elementy?

Zdanie nie funkcjonuje bez podmiotu (króla) i czynności (czasownika). Z tego powodu nazywa się je również niezbędnymi częściami zdania. Oczywiście, istnieją również znacznie dłuższe zdania i inne części zdania. Inne elementy zdania to na przykład przedmiot i okolicznik.

Ich mache dienstags Sport. – We wtorki uprawiam sport.

Ich (podmiot → król) 

mache (orzeczenie, czasownik → czynność) 

dienstags (okolicznik) 

Sport (przedmiot → sługa).

Czym jest przedmiot?

Przedmiot (sługa) rozszerza zdanie o inną osobę lub rzecz, do której odnosi się podmiot (król) i pozostałe części zdania. Przedmioty (słudzy) występują w bierniku, celowniku lub dopełniaczu.

Przykład z biernikiem

Biernik wskazuje na cel działania. Odpowiada na pytanie “Kogo?” lub „Co?”.

Ich mache Sport. – Uprawiam sport.

Pytanie: Was mache ich? Sport. (Co uprawiam? Sport.)

Przedmiot (Objekt): Sport.

Czym jest okolicznik?

Ostatnim elementem zdania jest okolicznik. W przypadku okolicznika ponownie chodzi o uzupełnienie zdania. Okolicznik opisuje, w jakich okolicznościach dzieje się określona rzecz, i precyzyjnie określa stan lub działanie. Może to być na przykład określenie czasu albo jakaś dodatkowa informacja.

Czy mogę zmieniać pozycję elementów w zdaniu?

Tak! Możesz zmieniać położenie poszczególnych elementów w zdaniu. Jeśli zastosujesz się do zasad, takie zdanie będzie nadal poprawne pod względem gramatycznym i kontekstowym. W większości przypadków czasownik (predykat) pozostaje w tym samym miejscu, natomiast podmiot i przedmiot oraz inne możliwe części zdania mogą znajdować się w innym miejscu.

„Normalny” szyk zdania

Ich mache dienstags Sport. – Uprawiam sport we wtorki.

1. pozycja: podmiot → ich
2. pozycja: czasownik (orzeczenie) → mache
3. pozycja: okolicznik → dienstags
4. pozycja: przedmiot → Sport

Szyk zdania z podkreśleniem jakiejś informacji

Dienstags mache ich Sport. – We wtorki uprawiam sport.

1. pozycja: okolicznik → dienstags
2. pozycja: czasownik (orzeczenie) → mache
3. pozycja: podmiot → ich
4. pozycja: przedmiot → Sport

Szyk zdania w praktyce

W poniższej tabeli znajdziesz osiem par zdań. Po lewej stronie są zdania zapisane w “normalnym” szyku: na 1. miejscu stoi podmiot, na 2. miejscu jest czasownik, a za nimi reszta zdania. Po prawej stronie z kolei wypisaliśmy zdania o takim samym znaczeniu, ale w zmienionym szyku – z podkreśleniem jakiejś informacji. Przeanalizuj sobie poszczególne pary zdań, a następnie ułóż parę własnych prostych przykładów w “normalnym” szyku zdania. Postaraj się przekształcić je tak, by podkreślić informację zawartą w zdaniu, np. porę dnia. Du schaffst das! 🙂  

Szyk zdania w niemieckim – o tym musisz pamiętać!

Rozumiesz już, czym jest szyk zdania. Niemiecki nie jest taki trudny, prawda? Poznałeś nierozłączną trójkę – podmiot, orzeczenie i przedmiot. Wiesz też, jakie łączą je relacje i który z tych elementów jest najważniejszy. Niemiecki szyk zdania możesz modyfikować, kierując się kilkoma zasadami, o których wspomnieliśmy. Eksperymentuj do woli! 😉 Masz ochotę na więcej? Zapraszamy na nasz kurs niemieckiego online. Na zajęciach na poziomie podstawowym łączymy ten temat ze słownictwem dotyczącym sportu. Razem z kursantami tworzymy drużynę, która świetnie radzi sobie z nowymi wyzwaniami, wzajemnie się motywuje i uczy w ciekawy oraz skuteczny sposób. Udowadniamy, że niemiecki dla początkujących może być przygodą, która otworzy przed Tobą drzwi do wielu nowych możliwości. Czekamy na Ciebie! Los geht’s!