Zdania z „weil” i „dass”

Zdania z „weil” i „dass” – naucz się je tworzyć!

Często zdarza się, że prowadząc rozmowę, mamy do przekazania sporo informacji. Zazwyczaj nasze wypowiedzi są wtedy dość długie i aby brzmiały sensownie, tworzymy zdania ze spójnikami. Zdążyliśmy już przedstawić Ci kilka z nich, a dziś dołączą do nich dwa kolejne – weil i dass. To uparte gagatki, które nie podlegają odmianie i zawsze występują w tej samej formie. 😉 Lubią też rządzić, dlatego, gdy występują w zdaniu, ich pozostali towarzysze muszą ustawić się w ściśle określonym porządku. Za chwilę dokładnie wyjaśnimy Ci, kiedy ich używać, jak to robić i o czym pamiętać. Z nami gramatyka niemiecka nie jest problemem, dlatego usiądź wygodnie i zaczynajmy!

Jakie są rodzaje zdań?

Istnieją dwa rodzaje zdań: zdania główne i zdania podrzędne.

Zdania główne mogą występować samodzielnie. Takie zdania już potrafisz budować. Czasownik znajduje się w nich na pierwszym lub na drugim miejscu.

Natomiast zdania podrzędne potrzebują wsparcia. Bez połączenia ze zdaniem głównym, zdanie podrzędne nie miałoby sensu. Jest więc ono zupełnie zależne od zdania głównego. Bardzo ważną częścią takiego zdania jest spójnik, który znajduje się na pierwszej pozycji. Spójnik spaja ze sobą oba zdania.

Czym jest spójnik?

Spójnik nazywamy po niemiecku Konjunktion lub Bindewort. Spójniki mają za zadanie spajać, łączyć ze sobą wyrazy, grupy wyrazów, a nawet elementy zdania. Jest on takim spoiwem czy też klejem w wyrażeniach, w których przekazujemy więcej informacji.

Spójniki zawsze pozostają w niezmienionej formie. Oznacza to, że nie odmieniamy ich przez przypadki, liczby czy też przez rodzaje. Przykładami spójników są: aber, trotzdem i dass.

Jak już wiesz, spójniki mają za zadanie łączyć elementy zdania. Pomagają nam one określić, jaki sens tworzy się po połączeniu ze sobą dwóch części zdania. Spójniki wskazują na charakter tego związku znaczeniowego np. na związek oparty na czasie czy też powodzie.

Jakie spójniki występują w języku niemieckim?

Czasownik czasem jest na końcu zdania, a czasem na drugim miejscu. Od czego to zależy? O tym właśnie decyduje spójnik. Spójnik nie tylko łączy dwie części zdania w sensowne zdanie, ale ma też wpływ na szyk zdania, czyli to, w jakiej kolejności ustawione są poszczególne wyrazy.

W zależności od tego, jak spójnik wpływa na szyk zdania, możemy wyodrębnić 3 różne szyki zdań: szyk prosty, przestawny i końcowy.

Dziś poznasz cztery spójniki podrzędne: dass, weil, ob, wenn (że, ponieważ, czy, jeśli/gdy). Spójniki te łączą ze sobą zdanie główne i podrzędne w jedno zdanie oraz oddzielają je przecinkiem. Wprowadzają one również szyk końcowy, w którym czasownik po spójniku ląduje na sam koniec zdania.

Spójnik “dass”

W zdaniach z „dass” odpowiadamy na pytania “Was?” i „Warum?” („Co?” i „Dlaczego?). Zdanie podrzędne z „dass” doprecyzowuje szczegółowo zdanie główne i uzupełnia je o dodatkowe informacje.

• Was sagt sie? – Co ona mówi?
• Sie sagt, dass sie krank ist. – Ona mówi, że jest chora.

Zdania podrzędne z „dass” nie mogą być połączone z każdym zdaniem głównym. Tylko niektóre wyrażenia dopuszczają konstrukcję z „dass”. Wtedy warto wziąć dane zdanie na logikę i sprawdzić, czy po polsku jest tak samo – czy w ogóle da się  zbudować sensowne zdania ze spójnikiem „że” i wyrazić to, co masz na myśli.

Spójnik “weil”

Zdanie zawierające spójnik „weil” dostarcza informacji na tematu powodu. Dlatego często odpowiada na pytania: “Warum?”, “Wieso?” lub “Weshalb?” (Dlaczego?, Dlaczego?, Dlaczego? ;))

• Warum versuchst du es? – Dlaczego się postarasz? 
• Ich versuche es, weil ich dich mag. – Postaram się, bo cię lubię.

Spójnik “wenn”

Spójnik „wenn” pojawia się w zdaniach warunkowych, czyli takich, które wyrażają pewien warunek. Warunek jest opisany w zdaniu podrzędnym, natomiast konsekwencja w zdaniu głównym:

Ich komme, wenn du wieder im Büro bist. – Przyjdę, kiedy znowu będziesz w biurze.

• Ich komme, (Folge) – Przyjdę, (konsekwencja)
• wenn (Konjunktion) – kiedy (spójnik) 
• du wieder im Büro bist. (Bedingung) – znowu będziesz w biurze. (warunek)

Spójnik “ob”

Zdania ze spójnikiem „ob” używamy do tworzenia zdań odpowiadających na pytanie „tak” albo „nie”. Spójnik „ob” zawsze musi łączyć ze sobą zdanie główne i podrzędne. Nie może on występować samodzielnie tylko w zdaniu podrzędnym, bo nie miałoby to sensu.

• Ich möchte wissen, ob du gesund bist. – Chcę wiedzieć, czy jesteś zdrowy.
• Ja, ich bin gesund. – Tak, jestem zdrowy.

• Ich habe ihn gefragt, ob er mir hilft. – Zapytałem go, czy mi pomoże.
• Nein, er hilft mir nicht. – Nie, on mi nie pomoże.

Spójniki w szyku końcowym vs. czasowniki rozdzielnie złożone

Czasowniki rozdzielnie złożone w szyku końcowym również lądują na końcu zdania. Prefiks przykleja się do czasownika i razem z nim wędruje na sam koniec.

• Ich weiß nicht, ob ich Martin einlade. – Nie wiem, czy zaproszę Martina.
• Ich weiß nicht, ob er mitkommt. – Nie wiem, czy on przyjdzie.
• Ich weiß nicht, ob die Party stattfindet. – Nie wiem, czy impreza się odbędzie.

Spójniki w szyku końcowym vs. czas przeszły Perfekt

W czasie przeszłym Perfekt w szyku końcowym czasownik posiłkowy haben lub sein wędruje na koniec zdania razem z Partizip II. Na samym końcu stoi odmieniony czasownik haben/sein, a tuż przed nim drugi czasownik w formie Partizip II.

• Mir geht es nicht gut, weil ich zu viel gegessen habe. – Źle się czuję, bo za dużo zjadłem.
• Mir geht es nicht gut, weil ich heute keinen Sport gemacht habe. – Źle się czuję, bo nie uprawiałem dzisiaj żadnego sportu.
• Mir geht es nicht gut, weil ich zu schnell gelaufen bin. – Źle się czuję, bo za szybko biegłem.

Spójniki w szyku końcowym vs. czasowniki modalne

Podobnie jest z czasownikami modalnymi. Odmieniony czasownik modalny stoi na samym końcu zdania, a tuż przed nim umieszczamy drugi czasownik w bezokoliczniku (w formie podstawowej).

• Ich gehe jetzt ins Bett, weil ich morgen früh aufstehen muss. – Idę teraz do łóżka, bo jutro muszę wcześnie wstać.
• Ich gehe jetzt ins Bett, weil ich ausschlafen will. – Idę teraz do łóżka, bo chcę się wyspać.
• Ich gehe jetzt ins Bett, weil ich morgen fit sein muss. – Idę teraz do łóżka, bo jutro muszę być w dobrej formie.

Jak tworzyć zdania z weil i dass? Najważniejsze informacje

Dobra robota! Wiesz już, w jaki sposób tworzyć zdania z weil i dass. Pamiętasz też, że zawsze wprowadzają one szyk końcowy, w którym czasownik występujący po spójniku musi znaleźć się na końcu wypowiedzi. Szkoda byłoby na tym poprzestać, prawda? 🙂 Właśnie dlatego zachęcamy Cię do zapisania się na nasz kurs niemieckiego online na poziomie podstawowym. Wrócimy tam do tego tematu przy okazji omawiania słówek dotyczących wyrażania opinii.

Nie musisz inwestować w stos podręczników z księgarni. Przygotowaliśmy dla Ciebie autorskie materiały, w których znalazło się wyłącznie to, czego rzeczywiście potrzebujesz, by swobodnie porozumiewać się w obcym języku. Zapomnij o niezrozumiałych formułkach i suchej teorii. Niemiecki dla początkujących, którego uczymy, jest autentyczny i przyda Ci się w codziennym życiu. To jak, widzimy się na zajęciach? 🙂 Los geht’s!